Физика пәнінен сайыс сабақ

«С. Датұлы атындағы жалпы орта мектебі»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Физика және информатика пәндері апталығы

Тақырыбы:

«ХХІ ғасыр

техника ғасыры»

Мерзімі: 19.10.2016 ж Тексерілді:__________________

Сайыс сабақ тақырыбы: Физика заңы, информатика негізі.

Сабақ мақсаты:

Оқушылардың алған білімдерін тиянақтау, ізденімпаздылыққа, өз бетінше еңбектенуге, жылдам ой қорыта білуге дағдыландыру, топпен жұмыс істей білуге баулу.

Көрнекіліктер: Нақыл сөздер, физик ғалымдардың портреттері, конверттер,

Ойынның барысы:

1.«Бәйге» (сұрақ-жауап)

2.«Адасқан әріптер»

3.Формулалар сайысы

4.Зеректер сайысы (есептер шығару)

5.Ұшқыр ой (бұл кім)

1-бастаушы:

Қайырлы күн құрметті көрермен

Сөз бастайын термелетіп өлеңмен

Тәрбиелі білімді боп әрқашан

Өс өркенде қанат жайып кемелден.

2-бастаушы

Халыққа жар салайық,

Физиканы түсініп бір алайық,

Информатика тілінде

Бүгінгі кеш төрінде

Сұрақ – жауап айтысып,

Шабыт тасып, шалқысып,

Көңілді кеш жасайық,

Мәреден бір асайық!

1-бастаушы:

Ендеше бәрі дайын болса, бүгінгі кештің жоспарымен таныстырып кетейін! (жоспармен таныстыру)

Ендеше сайысымызды бастамас бұрын физика тарихына көз жүгіртсек

(көрініс Архимед заңының шығу тарихы)

орындайтындар:7 сынып оқушылары

Архимед туралы аңыз

Қатысушылар: 7 сынып оқушылары

(Гиерон патша, зергер, Архимед, автор.)

Автор:

2200 жыл бұрын Сицилия аралы Сиракузда

Өмір сүрді Архимед ұлы дана.

Әкесі Фидийден білім алды,

Жастайынан ғылымға барын салды.

Сол елдің ханы Гиерон досы болатын,

Басында тәжі, көңілі тасып толатын,

Күндерде бір күн сол ханның тәжі тозыпты,

Жарқырамайды, күңгірттеу тартып оңыпты.

Бұл тәжді енді жаңадан жасау керек-ау-

Деген ой кеп, Гиеронның басын толқытты.

Қазынадан өлшеп көп те емес, аз да емес

Тәжге жететін таза алтынды алдыртты.

Қолынан өнер таматын шебер зергерді

Таңдап та талғап алдына сосын шақыртты.

Гиерон:

Аз да емес, көп те емес

Алтын берем қолыңа,

Осы алтыннан тәж жаса,

Ісің басып оңына.

Зергер: Құп болады, хан ием,

Автор: Зергер ханға иілді де,

Алтынды алып жөнелді.

Ай өткен соң тәж дайын боп ,

Хан иеміз қуанышқа бөленді.

Зергер: Жаңа тәжің дайын болды,

Жұмыс болды біткен оңды.

Әшекейлеп жасаған соң,

Жұмыс өте ауыр болды.

Үстеме ақы бермесеңіз,

Қолым міне жауыр болды.

Гиерон:

Әзірге осыны місе тұт, зергер.

Зергер: Рахмет, хан ием!

Автор:

Ақысын алып зергер кетті.

Бұл өмірде бәрі де бар,

Өтірік бар, шындық бар,

Таза алтыннан құйылды ма,

Хан көңілінде бір дың бар.

Күдігін тез сейілтпекке ақыры

Архимед досын шақырды.

Қосы ма екен әлде күміс,

Әлде мыстан қосты ма?

Отырды үнсіз Гиерон патша

Архимедті тосты да.

Гиерон:

Тәж қарасаң тамаша.

Қуанамын балаша.

Бірақ осы алтын тәжім

Қоспа ма, әлде таза ма?

Күмәнім бар кеудемде,

Архимед досым, сен кел де,

Араламай, кеспей де,

Сындырмай да, теспей де,

Қоспа бар ма, таза ма?

Мына тәжді бағала.

Автор:

Ғалым енді ойға батты.

Сансыз ойданбасы қатты.

Архимед:

Мына тәжді кеспей де,

Сындырмай да, теспей де,

Көлемін тап - деп құрғырдың

Гиерон патша бұйырды.

Әшекейленіп жасалған

Бұл тәжді қалай шабамын?

Салмағы тәждің белгілі

Көлемін қалай табамын?

Көңілдегі күдікті ойдың

Аранын қалай жабамын?

Автор:

Күн ойланды, түн ойланды,

Ұйықтамауға айналды.

Тамаққа да зауқы соқпай,

Ауыруға сәл қалды.

Архимед бір күні ваннаға түсіп,

Сергіп алмаққа бекінді.

Суға түскенде өз көлеміндей судың

Жерге төгілгенін көрді.

Көлемді қалай табудың жолы

Табылып сол сәт қуантты оны.

Киінбестен далаға шығып,

Гиеронға қарай жүгірді.

Көшеде халық соңынан еріп:

Не болды?- десіп шуласты.

Жер сілкінді ме, су алды ма

Өрт болды ма - деп қашты.

Архимед:

Эврика! Эврика! Таптым.

Шешімін таптым!

Автор:

Көлемін тәждің табудың жолын

Архимед ханға айтады.

Архимед:

Көлемін тәждің анықтау үшін

Ауада оны өлшеймін.

Суға салып өлшеймін.

Көлемін оның табамын.

Алтын тығыз күмістен

Екі есеге салыстырам оны да.

Сөйтіп мына алтын тәждің

Құрамын оның табамын.

Автор:

Бар жұмыс соған бағытталды,

Архимед бәрін есепке алды.

Құрамын тәждің зерттеген кезде

Күміс қосқаны анықталды.

Осылайша ашты Архимед

Ығыстырушы ұлы заңын.

Зергер болса жазасын алды.

Тайдырып өзі басынан бағын.

Автор:

Физика заңымен Архимед

Көрсе де біршама тауқымет,

Патшаның тәжісі қаншасы

Таза екенін айтып ед!

1-бастаушы:

Дүниедегі құбылыстың мәнін де

Табиғаттың, қосылыстың бәрін де

Мүмкін емес физикасыз түсіну

Физика ғой, дүние кілті бүгінде.

2-бастаушы:

Информатика болашаққа бастайды,

Келешекке білім қуған жастарды.

Қадам басып 21-ші ғасырға,

Барлық әлем жаңалығын тастайды.

2-бастаушы

Мұнда түрлі сұрақтар бар келіңдер

Физиканың заңдарына сеніңдер

Кім сабақты көп оқыса қанекей

Сұрақтарға жылдам жауап беріңдер, - деп кезекті «Бәйге» сұрақтарына жауап береміз

1 топ _________________

1.Заттың сұйық күйден газ күйіне өтуі (булану)

2.Циклдік жиілік қандай әріппен белгіленеді (ω омега)

3.Материяның ажырамас қасиеті? (қозғалыс)

4.Қысым айырымын өлшейтін құрал (барометр)

5.Өткізгіштерді тізбектеп жалғағанда қандай шама өзара тең болады? (ток күші)

6.Адам ақпараттармен қандай қызмет атқарады? (сайта алады, жеткізе алады, өңдей алады)

7.Адам үшін ұялы телефон – ол (байланыс құралы)

8.«Екінші ұстаз» атанған шығыс ғұламасы (Әл – Фараби )

9.Дыбыс толқындарын техникалық қабылдағыш қалай аталады (микрофон)

10.Өшірілген объектілерді сақтайтын папка (корзина)

1-бастаушы

2 топ __________________

1.Массаның өлшем бірлігі (кг)

2.Тышқан қай құрылғыға жатады (енгізу)

3.Қазақстанда ең алғаш телевидение қай жылы пайда болды? (1958 ж)

4.Жылудан оқшауланған процесс қалай аталады? (Адиабаталық)

5.Ауаның ылғалдылығын өлшейтін құрал (психрометр)

6.Дененің пішінінің немесе көлемінің өзгеруі (деформация)

7.Дененің жылулық тепе-теңдік күйін сипаттайтын физикалық шама (температура)

8.Операциялық жүйе деген не? (компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін арнай ы бағдарлама)

9.Атом қандай бөлшектерден тұрады? (протон, нейтрон, электрон)

10.Ең алғаш трансформаторды кім пайдаланды? (Па́вел Никола́евичЯ́блочков)

 

2-бастаушы

«Адасқан әріптер». Бұл турда оқушыларға әріп орындары ауысып кеткен сөздер беріледі. Әр топ әріптерді орындарына қою арқылы компьютер құрылғыларының аттары мен информатика пәніне қатысты термин сөздер шығару керек. Әр дұрыс жауапқа 10 ұпайдан беріледі(ал орындау уақыты 1минут) Топтарға 6 сұрақтан берілген.
«______________» тобы
1. РЕТЬЮПОМК - компьютер
2. ВРЕДАЙР - драйвер
3. ИФЗКИА - физика
4. ЛАЙФ - файл
5. РОФДЕЦИЯМА - деформация
«_________________» тобы
1. НИРПЕРТ - принтер
2. ЧЕСВИНТЕР - винчестер
3. ГИЯЕРЭН - энергия

4. РОТИНОМ – монитор

5. НУЛАБУ – булану

 

1-бастаушы

Түсіріп аспан заңын жұмыр Жерге

Қаратып жұлдыздарды өскен жерге

Жансызға жан бітірген қолға салып

Физика кереметті көрсетті елге

2-бастаушы

Физика таныс пән мына бізге

Қозғалыс, энергия, қуат, күш те

Физика есептері өте қызық

Қане шешіп көрейік оны бізде – дей отырып «Зеректер сайысы» бастаймыз. Есептің тапсырмалары.

1.Массасы 142 кг мырыш құйманың көлемі 0,02 м³Мырыштың тығыздығын табыңдар

2.2м биіктіктен төмен түсіп келе жатқан массасы 400 г дененің кинетикалық энергиясы: (g=10м/с²)

3.Тарту күші 80 кН және жылдамдығы 10 м/с электровоздың қуаты

4.Массасы 1 кг дене 30 Н күштің әсерінен 5 м биіктікке көтеріледі. Осы күштің жұмысы неге тең?

5.Массасы 0,4 кг сұңқар ауа ағынымен 70 м биіктікке көтерілді. Құсты көтеру күшінің жұмысын анықтаңдар.

6. Тоқ күші 0,4А болатын өткізгіштің кедергісін 20 Ом деп алып, оның ұштарындағы кернеуді анықтандар:

Оқушылар есеп шығарып болғанша бүгінгі сайысымызға келген қонағымызды шақырайық.

- Сәлеметсіз бе? Өзіңізді таныстырып өтсеңіз?

- Менің аты-жөнім Оқыптуған Тапқышбекұлы. Шетелдерде Вундеркинд деген досым бар. Сіздердің мектептеріңде физика апталығы болып жатыр деген соң бір кәдеге жарармын деп, ат басын әдейі бұрдым.

Бәрекелді! Хош келдіңіз! Бізге де сіз секілді көңілді, әзілқой, тапқыр адам керек еді. Ал құрметті көрермендер, Оқыптуғанға қоятын сұрақтарың болса, орындарыңнан тұрып қоюларыңа болады.

1 сұрақ: Бізге мұғалімдер кішкене білмей қалсақ, "су мисың" деп ұрсады, сол дұрыс па?

Мұғалім: Ой, сіздер де қоймас сұрақты қояды екенсіздер?

Оқыптуған: Жоқ, дұрыс сұрақ, жауап беруге болады. Адам организміндегі заттардың ең көбі су. Ол қанның 79,3%-ын , сүйектің 22%-ын, бұлшық еттің 76%-ын құрайды. Ал, есептеп қарасақ, мидың 83,3%-ы судан тұрады. Сондықтан оқушылар, мұғалім сендерге су мисың деп ұрысса, оған ренжімей-ақ қойыңдар, өйткені ол ғылымда дәлелденген.

2 сұрақ: "Ішің күйсе, тұз жала" деген мақалды түсіндіріп берсеңіз?

Мұғалім: Опырмай, сұрақтың да түрі көп болады екен ғой?

Оқыптуған: Күн ыссыда адам шөлдейді. Өйткені термен бірге денедегі тұз да шығады. "Қардың басын қар алар, ханның басын хан алар" демекші шыққан тұздың өтеуін тұз ғана өтейді. Сондықтан, қатты шөл қысқанда 5 грамдай ас тұзын жеп немесе құрғаған тамақты тұзды сумен шаю керек. "Ішің күйсе тұз жала" деп іші тар адамдарға емес, шөл қысқан адамдарға айту керек.

Сіздердің оқушыларыңыз ылғи сұрақ қоюға шебер екен. Сұрағы бар адамның жауабы да болу керек. Ал, олар менің сұрақтарыма жауап берер ме екен?

Оқыптуған сұрақтары:

1. Мұз суда неліктен жүзеді? (Өйткені мұздың тығыздығы судың

тығыздығынан аз)

2. Неліктен су отты сөндіреді? (Су ауа жібермейді, от ауасыз жанбайды)

3. Қандай жолмен еш уақытта адам жүрмейді? (Құс жолы)

4. Көзіңмен көресің, бірақ ұстай алмайсың? (Көлеңке)

5. Маса мен шыбынның қайсысы қанатын көбірек қағады? (Маса)

6. Теңіз не себептен көк болып көрінеді? (Көк аспанды шағылдырады)

7. Жүрегінің қуаты 2,2Вт

Ғұмырында 40тонна тамақ жейді

Жердегі ең ақылды тіршілік иесі? (Адам)

1-бастаушы

Сайыскерлер көп ойланып толғансын

Білімдерін аямастан тамсантсын

Формулаға кім жүйрігін көрейік

Тұлпарлары топ жарыста жүлде алсын – дей келе

Келесі кезеңіміз «Формулалар» сайысы тақтаға формулалар атауы жазылып кесте ілінеді. Оқушылар дұрыс, әрі тез ойлап кестеге формуланы жазып беруі тиіс

1топ 2 топ

Жиілік –

Жылдамдық –

Потенциялдық энергия –

Импульс –

Период –

Үдеу –

 

Кернеу –

Отынның меншікті жану жылуы –

Ток күші –

Меншікті буланы жылуы –

Дене импульсі –

Бүкіләлемдік тартылыс заңы -